Tiến sĩ Trình Hiểu Nông (Chen Xiaonong), học giả về chính trị và kinh tế Trung Quốc có trụ sở tại New Jersey, đã có bài phân tích về cách khiến số liệu tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc luôn tích cực được đăng trên trang Epoch Times.
Theo dữ liệu do Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc công bố vào ngày 16 /4, giới chức Trung Quốc đã báo cáo mức tăng trưởng kinh tế hàng năm là 18,3% trong quý I năm 2021. Sau đó, vào ngày 27/4, Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc thông báo rằng các “doanh nghiệp công nghiệp trên quy mô được chỉ định” đạt lợi nhuận tăng 1,4 lần trong quý đầu tiên. Truyền thông nhà nước Trung Quốc liên tục tung tin rằng nền kinh tế Trung Quốc đã hoàn toàn phục hồi sau đợt suy thoái do đại dịch gây ra, trở thành quốc gia dẫn đầu thế giới về phục hồi và thịnh vượng kinh tế.
Tiến sĩ Trình cho biết: Nếu chỉ đọc qua tin tức Trung Quốc thì sẽ thấy những tuyên bố của họ dường như là sự thật. Tuy nhiên, ít người hiểu cách Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) thao túng dữ liệu thống kê. Hãy xem xét cách chế độ này thu thập thông tin về tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc như thế nào
‘Chỉ số Khắc Cường’
Dữ liệu tăng trưởng kinh tế do chính quyền Trung Quốc công bố thường thuộc những con số tốt nhất trên thế giới. Tại các quốc gia và tổ chức quốc tế mà ĐCSTQ có ảnh hưởng tương đối mạnh, bao gồm Ngân hàng Thế giới, Quỹ Tiền tệ Quốc tế và Tổ chức Thương mại Thế giới, số liệu tăng trưởng kinh tế nổi bật của Trung Quốc được chấp nhận mà không gặp nghi ngờ gì. Các học giả có khuynh hướng ca ngợi những thành tựu của ĐCSTQ cũng không phản đối.
Tuy nhiên, hầu hết mọi người đều nghi ngờ các số liệu của ĐCSTQ, họ vẫn chưa biết cách tìm ra dữ liệu đáng tin cậy về nền kinh tế Trung Quốc.
Khi Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường còn giữ chức vụ bí thư ở tỉnh Liêu Ninh (từ 2004 đến 2007), ông đã cố gắng sử dụng các chỉ số kinh tế ít bị ảnh hưởng bởi các yếu tố chính trị như tiêu thụ điện, khối lượng vận chuyển hàng hóa đường sắt và các khoản vay ngân hàng để đánh giá xu hướng thực sự của Kinh tế Liêu Ninh.
Vào thời điểm đó, các chỉ số này được truyền thông Trung Quốc gọi là “Chỉ số Khắc Cường”, và chúng nhận được sự chú ý đáng kể trong các bản tin kinh tế quốc tế và trong nước. Bản thân sự chú ý dành cho “Chỉ số Khắc Cường” cho thấy dữ liệu tăng trưởng kinh tế được báo cáo chính thức của Trung Quốc là không đáng tin cậy, một thực tế mà cả chính quyền trung ương và địa phương đều biết rất rõ. Cấp cao nhất của ĐCSTQ khi đó không chỉ trích chỉ số liệu này, vì họ biết rằng đánh giá như vậy là dựa trên lý luận hợp lý.
Ngày nay tra cứu chỉ số Khắc Cường trên mạng sẽ nhận được kết quả hiển thị: “là một chỉ số đo lường kinh tế do The Economist tạo ra để đo lường nền kinh tế Trung Quốc bằng cách sử dụng ba chỉ số, theo báo cáo của Lý Khắc Cường, hiện là Thủ tướng Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, vì đo lường kinh tế tốt hơn con số chính thức GDP”.
“Chỉ số Khắc Cường” không sử dụng dữ liệu tăng trưởng GDP để đánh giá tình hình kinh tế. Chỉ số này thường có sự phóng đại khi các quan chức Trung Quốc đưa ra số liệu thống kê, nên chỉ số này cũng có một số vấn đề nhất định về độ tin cậy của nó.
Ông Trình nói: nhiều năm trước, tôi đã phát hiện Bộ Tài nguyên nước và Điện lực đã làm sai lệch số liệu về giờ sử dụng của các thiết bị nhiệt điện, khi Bộ này tìm cách kiếm thêm kinh phí để nâng cấp thiết bị của họ. Tôi thấy rằng họ đã mắc một sai lầm rõ ràng trong việc tính toán số giờ sử dụng — họ đã tính 32 ngày vào tháng 12/1986! Tôi đã trình bày vấn đề này tại một cuộc họp phân tích kinh tế do Ủy ban Kế hoạch Nhà nước chủ trì, và Cục Thống kê Quốc gia sau đó đã thừa nhận rằng tuyên bố của tôi là đúng.
Sau khi ông Lý leo lên hàng ngũ để trở thành thành viên của Ủy ban Thường vụ Bộ Chính trị của ĐCSTQ, “Chỉ số Khắc Cường” của ông đã bị loại bỏ, vì nó sẽ gây bối rối cho Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc.
Trên thực tế, để đưa ra các nhận định kinh doanh đúng đắn, nhiều ngân hàng đầu tư lớn ở phương Tây thường xây dựng các phương pháp ước tính riêng để đánh giá thực trạng tăng trưởng kinh tế Trung Quốc. Ví dụ, Công ty TNHH Chứng khoán Nomura của Nhật Bản đã đưa ra các phương pháp phân tích dữ liệu kinh tế Trung Quốc của riêng mình và thiết lập cơ sở dữ liệu độc quyền từ những năm 1990.
Ông Trình cho biết thêm: Cá nhân tôi đã trao đổi với các nhà nghiên cứu của công ty ở Bắc Kinh vào năm 1987. Vào thời điểm đó, tôi phát hiện ra rằng phân tích của họ về nền kinh tế Trung Quốc rất độc đáo và có hệ thống, thường tập trung vào những chi tiết mà các học giả Trung Quốc không chú ý đến. Tuy nhiên, họ sẽ không tiết lộ các phương pháp này và các phương pháp ước tính của họ có thể không đạt được mức tin cậy 100 %.
Đằng sau các con số tăng trưởng
Tốc độ tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc thực sự đã trở thành một trò chơi con số của Cục Thống kê Quốc gia. Nếu không hiểu các thủ đoạn của ĐCSTQ thì sẽ không thể hiểu kết quả thống kê và sự thật về nền kinh tế Trung Quốc.
Có ít nhất ba loại thủ thuật trong việc thống kê công nghiệp của Trung Quốc bao gồm: 1) Tính đếm các công ty lớn trong khi loại trừ các công ty nhỏ; 2) Tính đếm các công ty có lãi trong khi loại trừ những công ty không có lãi hoặc những công ty đang hoạt động thua lỗ; 3) Tính đếm những dữ liệu phóng đại.
Về thủ thuật tính đếm các công ty lớn trong khi loại trừ các công ty nhỏ, nghĩa là chỉ những chỉ số hoạt động của các công ty lớn được đưa vào dữ liệu. Sự thăng trầm của nền kinh tế được phản ánh ở các doanh nghiệp vừa và nhỏ, trong khi các doanh nghiệp lớn có khả năng phục hồi tương đối cao hơn. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp độc quyền đều có quy mô lớn, được ngân hàng hỗ trợ hết mình. Do đó, họ ít bị ảnh hưởng bởi suy thoái kinh tế.
Ông Trình nói: Khi tôi trích dẫn tuyên bố của Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc trong đoạn đầu tiên của bài viết này, mọi người có thể nhận thấy rằng các quan chức của Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc đã sử dụng thuật ngữ “doanh nghiệp công nghiệp trên quy mô được chỉ định” – điều này mô tả các công ty lớn.
Hơn nữa, “quy mô được chỉ định” đã được nâng cấp theo thời gian. Từ năm 1998 đến năm 2006, “quy mô được chỉ định” dùng để chỉ tất cả các doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp ngoài quốc doanh có lợi nhuận hàng năm hơn 5 triệu Nhân dân tệ (tương đương khoảng 780 nghìn đô-la Mỹ).
Từ năm 2007 đến năm 2010, nó đã được điều chỉnh thành các doanh nghiệp công nghiệp với lợi nhuận hàng năm hơn 5 triệu Nhân dân tệ (NDT). Kể từ năm 2011, phạm vi đã được thay đổi thành các doanh nghiệp công nghiệp với lợi nhuận hàng năm hơn 20 triệu NDT (khoảng 3,12 triệu đô-la Mỹ). Lý do của việc “nâng cấp” liên tục chính là loại trừ các doanh nghiệp vừa và nhỏ ra khỏi số liệu thống kê, vì chúng sẽ ảnh hưởng đến tốc độ “tăng trưởng” của nền kinh tế Trung Quốc.
Tính đếm các công ty có lợi nhuận trong khi loại trừ các công ty không có lãi có nghĩa là dữ liệu thống kê chỉ bao gồm các công ty có hoạt động tốt. Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc không chỉ đặt ra tiêu chuẩn về “quy mô được chỉ định” mà còn thiết lập “danh mục doanh nghiệp” của riêng mình. Chỉ những công ty được liệt kê trong danh sách này mới được đưa vào tính toán “tăng trưởng” kinh tế Trung Quốc.
Hơn nữa, danh mục này đang được cập nhật liên tục. Nếu một công ty đang sa sút và giảm xuống dưới “quy mô được chỉ định”, công ty đó sẽ bị xóa khỏi danh sách — thậm chí hồ sơ hoạt động của công ty trong năm trước đó cũng sẽ bị xóa. Sau đó, trong tính toán của năm mới, các công ty bị thua lỗ đáng kể và phá sản sẽ không được tính, và nền kinh tế Trung Quốc dường như đang có “tăng trưởng tích cực”.
Tính đếm số liệu phóng đại có nghĩa là giá trị gia tăng công nghiệp và sự gia tăng lợi nhuận do lạm phát gây ra được đưa vào dữ liệu để phản ánh cái gọi là “tăng trưởng” kinh tế. Thu nhập của doanh nghiệp luôn được tính theo giá hiện hành. Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc tuyên bố rằng họ loại trừ yếu tố giá khi tính toán tăng trưởng kinh tế và chỉ tính tốc độ tăng trưởng dựa trên “giá cố định”. Về mặt kỹ thuật, Cục nên công khai chỉ số giá và giá trị gia tăng công nghiệp khi báo cáo số liệu của mình, tuy nhiên hai số liệu quan trọng này luôn được coi là “bí mật nhà nước”.
Tìm hiểu dữ liệu tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc
Ba phương pháp nói trên thực sự là bí mật mở ở Trung Quốc. Cục Thống kê Quốc gia thậm chí còn tuyên bố rõ ràng trên trang web chính thức của mình, rằng đây là những phương pháp họ sử dụng để phân tích dữ liệu kinh tế.
Ông Chen nói: Tôi sẽ đưa ra một ví dụ bằng cách trích dẫn bản tin về số liệu thống kê của cục công bố vào ngày 16/4, trong đó tuyên bố rằng trong tháng 3 “giá trị gia tăng của các doanh nghiệp công nghiệp trên quy mô được chỉ định đã tăng 14,1%”.
Báo cáo có phần chú thích cung cấp lời giải thích về “phạm vi thống kê”. Báo cáo viết, “Tốc độ tăng trưởng này đề cập đến các doanh nghiệp công nghiệp có lợi nhuận hàng năm từ 20 triệu NDT (3,12 triệu đô-la Mỹ) trở lên; bởi vì danh sách các doanh nghiệp công nghiệp trên quy mô được chỉ định thay đổi hàng năm… có sự khác biệt về tầm cỡ so với số liệu được công bố năm ngoái. Nguyên nhân chính là: hàng năm có một số công ty đạt ngưỡng và được đưa vào cơ sở dữ liệu khảo sát, một số công ty bị loại khỏi cơ sở dữ liệu khảo sát do quy mô kinh doanh giảm… ngoài ra còn có những thay đổi khác như doanh nghiệp mới thành lập, phá sản doanh nghiệp và doanh nghiệp bị thu hồi, tất cả đều sẽ ảnh hưởng đến kết quả thống kê cuối cùng”.
Hầu hết độc giả chỉ nhận thấy những cụm từ sau trong tiêu đề của báo cáo, “giá trị gia tăng của các doanh nghiệp công nghiệp… tăng 14,1%”, nhưng rất ít người đọc phần chú thích. Ngay cả khi họ để ý đến nó, thì có thể họ không hiểu ý nghĩa của nó. Thực tế là Cục Thống kê Quốc gia của ĐCSTQ đã sử dụng phương pháp nửa công khai này cho chúng ta biết rằng việc so sánh dữ liệu tăng trưởng kinh tế hiện tại của nó với số liệu của năm trước là vô nghĩa, bởi vì chính quyền đã sử dụng các mánh khóe chỉ đếm các công ty lớn và có lợi nhuận. “Tốc độ tăng trưởng” mà chính quyền đưa ra cũng vô nghĩa và không thể tin cậy được, vì việc so sánh không được thực hiện trên cùng một cơ sở dữ liệu của các doanh nghiệp.
Vậy nên xem xét dữ liệu tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc như thế nào?
Ông Chen nói: Tôi học chuyên ngành thống kê ở trường đại học, và trong quá trình làm việc sau khi tốt nghiệp, tôi đã nghiên cứu thống kê kiểu Trung Quốc trong một thời gian dài. Vì vậy tôi đã tích lũy được một số kinh nghiệm.
Đầu tiên là phải phân tích dữ liệu không chính thức càng nhiều càng tốt. Thứ hai, đối với mọi bộ dữ liệu, chúng ta cần hiểu cái gọi là “những thay đổi trong phạm vi thống kê” của chúng và tìm ra những ảnh hưởng của những thay đổi này đối với việc phân tích dữ liệu. Thứ ba, nên xem xét các dữ liệu và chỉ số kinh tế thường không được các cơ quan thống kê của ĐCSTQ sử dụng để khoe khoang về thành tựu kinh tế của đất nước.
DKN NEWS